Honingbijen

Bijen algemeen
Als wij het over bijen hebben bedoelen wij eigenlijk: "Honingbijen (Apis mellifera)". Honingbijen behoren tot de best bestudeerde insectensoort ter wereld. Toch weten wij nog steeds niet alles over deze nuttige diertjes. Wel staat vast, dat de bijen een onmisbare schakel vormen in de natuur.
Over bijen worden veel zinnige, maar helaas ook onzinnige dingen geschreven. Ook worden bijen vaak menselijk eigenschappen toegedicht. Helemaal vreemd is dat eigenlijk niet, want bijen zijn net als mensen gebonden aan sociale structuren en leven net als wij in een volk (kolonie).
De bijen behoren weliswaar tot de oudste, door de mens gehouden dieren, maar het is de mens nooit gelukt om deze dieren te domesticeren (tam te maken). Honingbijen zijn en blijven in feite dus wilde dieren.
Binnen Europa staat de bij op nummer: 3, na het rund en het varken, op de lijst van belangrijkste landbouwhuisdier. Op wereldschaal staat de bij na het rund op nummer: 2 van belangrijkste landbouwhuisdier. Helaas zijn (nog) teveel mensen, zelfs uit de agrarische sector, hiervan niet op de hoogte.
Al meer dan een eeuw geleden is men o.a. in West Europa gestart met het importeren van bijen uit andere geografische streken. Hierdoor komt de raszuivere honingbij, die hier van oorsprong thuis hoort (Apis mellifera mellifera), bijna niet meer voor en zijn hier haast alle bijenvolken (die door de imker niet raszuiver is gehouden) nakomelingen van verschillende (Europese) geografische bijenrassen. Omdat volgens de erfelijkheidsleer de z.g. "heterosis effect" een rol kan spelen, waarbij niet kan worden uitgesloten dat onder invloed van dominante genen bijenvolken steeklustiger kunnen worden, is het de verantwoordelijkheid van alle imkers, om er met nadruk voor te zorgen, dat uitsluitend zachtaardige bijenvolken worden (na)geteeld. De meeste raszuivere bijen, waar in Nederland mee wordt geïmkerd behoren tot het Carinca ras, een oorspronkelijk zachtaardige bijenras uit de Balkan en de Buckfast ras, een hybride ras oorspronkelijk door een monnik, (broeder Adam) geteeld ras.

Problemen in de bijenhouderij
Momenteel wordt de bijenhouderij wereldwijd geplaagd en worden de bijen in een aantal gevallen met uitsterven bedreigd. Importen van exotische bijenziekten en een verslechterende leefklimaat zijn de grootste bedreigingen voor de bijen. Eigenlijk hoort ook de honingbij thuis op de rode lijst van bedreigde diersoorten. Want gebleken is dat in grote delen van de wereld de honingbij zonder de hulp van imkers, niet meer kan overleven. Voor de Europese Unie (EU) geldt in ieder geval, dat de bij na het rund en het varken, het belangrijkste landbouwhuisdier in Europa is. Ca. 80% van alle gewassen is v.w.b. het voortbestaan afhankelijk van bestuiving door dieren. Hiervan neemt de honingbij een belangrijke plaats in. Ook ca. 80% van alle consumptiegewassen is afhankelijk van bestuiving door dieren en hierbij speelt alweer de honingbij een belangrijke rol. Niet voor niets wordt door veel regeringen staatssteun verleend voor onderzoekingen om de problemen in de bijenhouderij de baas te worden. Maar van werkelijke steun voor de bijen en de imkers is tot heden toe niets gebleken.

En dat staat in geen verhouding met de economische waarde die de honingbij voor de agrarische sector, voor de natuur en de biodiversiteit vetegenwoordigt. Omdat het merendeel der imkers hobbymatig imkert, vindt men kennelijk nog steeds dat imkers hun eigen broek maar moeten ophouden, waardoor bijvoorbeeld in tegenstelling tot veel andere naties, de Nederlandse imkers zelf hun onderwijs moeten organiseren en financieren.
Gelukkig zijn er ook burgers die het gevaar van uitstervende bijen onderkennen en die acties zijn gestart voor het behoud van de honingbij. Ook is het bemoedigend te noemen, dat eind 2010 de Europese commissie vindt dat er meer gedaan moet worden om de bijen vitaal te houden.

Bijengezondheidszorg
Mede vanwege de grote bijensterfte, is ondertussen (v.a. 2009) de grootste bijenhoudersvereniging in Nederland ( NBV) acties gestart om met nadruk de bijengezondheidszorg in imkerend Nederland te promoten en te professionaliseren. Hiertoe zijn door heel Nederland (in eigen beheer) cursussen georganiseerd, om de deskundigheid van imkers m.b.t. de bijengezondheidszorg sterk te verbeteren.

Drachtverbetering
Alle planten, struiken en bomen ("Het Groen"), die voor de voedselproductie van de bijen van belang zijn, wordt "Dracht" genoemd. Voor bijen zijn eigenlijk maar twee factoren van belang. T.w.: voldoende gevarieerd voedsel en voldoende nestgelegenheid. Deze beide factoren staan de laatste jaren sterk onder druk. U kunt hier zelf een bijdrage aan leveren, door in uw tuin bijenvriendelijk gewassen te planten.